Duurzaam verwarmen met een warmtepomp

Warmtepompen werken het hele jaar door, zelfs in de winter. Op deze pagina leggen we uit hoe een warmtepomp werkt, welke soorten er bestaan en waar je op moet letten.

Een warmtepomp: zo werkt het

Een warmtepomp gebruikt warmte uit de buitenlucht, de bodem of het water. Hier gebruikt het op een zuinige manier elektriciteit voor. De warmte wordt dan gebruikt om je huis te verwarmen. In de zomer kan een warmtepomp je huis ook koelen. Een warmtepomp installeren is vaak de laatste stap van het verduurzamen van je huis. Zorg er eerst voor dat je huis goed geïsoleerd is. Een warmtepompinstallatie bestaat uit drie belangrijke onderdelen:

• De warmtebron;
• De warmtepomp zelf;
• Het systeem dat de warmte verspreidt.

Er bestaan verschillende soorten warmtepompen. Zo kan je bijvoorbeeld een hybride warmtepomp, een lucht/water warmtepomp of een bodem/water warmtepomp kopen. Het eerste woord is de warmtebron. Het tweede woord is waarmee de warmte in je huis afgegeven wordt. Hieronder leggen we in het kort uit hoe ze werken. 

Heb je een vraag over de verschillende warmtepompen? Onze experts denken graag gratis met je mee. Neem contact op en stel je vraag aan één van onze onafhankelijke adviseurs.

De werking van een warmtepomp

De techniek van een warmtepomp bestaat uit vier onderdelen. Een verdamper, compressor, condensor en expansieventiel. Deze onderdelen werken zo:

• Energie opnemen: Om warmte uit de buitenlucht te halen, gebruiken we een vloeistof dat bij een lage temperatuur al verdampt. Deze koude vloeistof gaat naar de warmtebron en neemt de warmte op. Hierdoor wordt de vloeistof warm en verdampt tot gas.
• Druk verhogen: Het gas met energie gaat naar een compressor. De compressor verhoogt de druk van het gas, waardoor het nog warmer wordt. Dit werkt een beetje zoals een snelkookpan.
• Warmte afgeven: Het verwarmingssysteem van je huis neemt de warmte van het hete gas op via een warmtewisselaar. Hierdoor koelt het gas af en wordt het weer vloeistof. Dit heet condenseren.
• Druk verlagen: De vloeistof gaat door een expansieventiel, dat de druk verlaagt, zodat de vloeistof verder afkoelt. Dan kan de vloeistof weer naar de bron om de cyclus opnieuw te beginnen. Dit is vergelijkbaar met een deodorantbus: als je deze indrukt, zet het gas uit en koelt de bus af.

Voor dit proces gebruikt de warmtepomp stroom. De stroom wordt alleen niet direct omgezet in warmte, maar het wordt gebruikt om de warmte uit de bron te halen. Een warmtepomp is hierdoor heel efficiënt, dit wordt aangegeven met een SCOP-waarde. De SCOP-waarde is een cijfer dat laat zien hoe goed een warmtepomp het hele jaar door werkt. Hoe hoger het cijfer, hoe beter en zuiniger de warmtepomp is. 

Lucht/water warmtepomp

Een lucht/water warmtepomp vervangt de cv-ketel op aardgas. Er wordt buiten je huis een unit geplaatst die warmte uit de buitenlucht haalt. Deze buitenunit ziet er ongeveer net zo uit als die van een airco. Binnen staat de warmtepomp. De warmte uit de buitenlucht wordt via een vloeistof naar de warmtepomp gebracht. Elke kWh energie die in de warmtepomp gaat, levert ongeveer 3 tot 5 kWh aan warmte op. Dit betekent dat de warmtepomp een rendement van 300 tot 500% heeft, vergeleken met een HR cv-ketel die 107% rendement heeft.

Een warmtepomp is vooral geschikt voor het maken van lage temperaturen van maximaal 55 graden Celsius. Naast de warmtepomp heb je ook een boilervat in je huis nodig. Hierin wordt het warme tapwater opgeslagen. Vaak zitten de warmtepomp en het boilervat (meestal 180 liter) in één kast. Hoe groot het vat is hangt af van hoeveel mensen er bij je wonen en hoe vaak en veel je warm water nodig hebt. Als dit meer is dan 180 liter wordt er een los boilervat geplaatst.

Met een lucht/water warmtepomp kan je in de zomer soms ook koelen. Dit is niet bij elk verwarmingssysteem mogelijk. Om te koelen draait de warmtepomp het proces om. Dus hij haalt de warmte uit de woning en geeft dit af aan de buitenlucht. Dit heet actief koelen omdat de warmtepomp hier echt voor aan het werk moet. Dit kost stroom en wordt dus vooral gezien als comfortfunctie. Wil je meer lezen? Ga naar onze pagina over de lucht/water warmtepomp.

Hybride warmtepomp

Een hybride warmtepomp is een lucht/water warmtepomp die ook een cv-ketel gebruikt als extra verwarming. De warmtepomp zal het grootste deel van het jaar de woning verwarmen. Als het buiten echt koud wordt gaat de cv-ketel helpen. Het warme water uit de kraan wordt ook nog door de cv-ketel opgewarmd. Met een hybride warmtepomp kan je voor de verwarming ongeveer 60 tot 70% besparen op je gasverbruik. Met sommige hybride warmtepompen kan je ook de woning koelen.

Let op: Niet alle gaskosten zijn verwarmingskosten. Ongeveer 70% van de gaskosten zijn voor verwarming, de rest is voor koken en warm water. Bij je energierekening zit ook stroom, dit zal meer worden bij een hybride warmtepomp. Hierdoor bespaar je ongeveer 30% op de totale energierekening. Als je ook zonnepanelen hebt, kan de besparing nog hoger zijn. Wil je meer lezen? Ga dan naar onze pagina over de hybride warmtepomp.

Bodemwarmtepomp

Een bodemwarmtepomp of bodem/water warmtepomp werkt eigenlijk hetzelfde als een lucht/water warmtepomp. Alleen gebruikt de bodem/water warmtepomp de bodem als bron in plaats van de buitenlucht. Het voordeel is dat de bodem altijd een constante temperatuur heeft, wat niet zo is bij de buitenlucht. Omdat de bodemtemperatuur altijd hetzelfde is, heeft de bodemwarmtepomp een hoger rendement. Je hebt ook geen buitenunit nodig en je kan er goedkoop mee koelen.

De bodembron gaat daarnaast ook langer mee, vaak tot 30 jaar. Een bodem/water warmtepomp is wel duurder dan een lucht/water warmtepomp, maar omdat het rendement hoger is bespaar je ook meer. Wil je meer lezen? Ga naar onze pagina over de bodemwarmtepomp.

Water/water warmtepomp

Bij een water/water warmtepomp wordt de warmte uit grondwater of oppervlaktewater gehaald. Een systeem met grondwater wordt vooral gebruikt bij grote gebouwen en appartementencomplexen. Hier heb je een speciale vergunning voor nodig, omdat je warmte opslaat en haalt uit de watervoerende lagen in de bodem. Het is kwetsbaarder en gevoeliger voor onderhoud omdat het in contact is met het grondwater. Daardoor is hij ook wat duurder om te gebruiken.

Er kan ook warmte uit oppervlaktewater zoals sloten of meren gehaald worden. Dit kan met speciale korven of panelen die in het water geplaatst worden. Het is ook mogelijk dat in damwanden of de bodem van een woonboot een warmtewisselaar is opgenomen. Wil je meer lezen? Ga naar onze pagina over de water/water warmtepomp.

Lucht/lucht warmtepomp

Een lucht/lucht warmtepomp heeft een buitenunit en een plafond- of wandunit in je huis. De wandunit binnen lijkt op een airco. Het is eigenlijk een omgekeerde airco die kan koelen en verwarmen. 

Dit systeem wordt vooral in bestaande huizen geïnstalleerd. Je kan het gebruiken als bijverwarming in alleen de woonkamer, of om de hele woning mee te verwarmen. Dan heb je wel in iedere kamer een wandunit nodig. Dit systeem heeft ook wat nadelen. De blazer van de unit kan zorgen voor tocht in de kamer en je kan er geen kraanwater mee verwarmen. Wil je meer lezen? Ga naar onze pagina over de lucht/lucht warmtepomp.

Warmtepomppanelen

Een warmtepomppaneel is een speciaal soort PVT-paneel dat werkt met een warmtepomp. Aan de bovenkant van het paneel zit een zonnepaneel (PV) dat elektriciteit opwekt. De achterkant van het paneel heeft een warmtewisselaar die warmte uit de buitenlucht haalt, dit deel maakt thermische energie (T).

Warmtepomppanelen werken als een grote buitenunit die warmte uit de lucht haalt. Overdag kunnen ze veel warmte uit zonlicht opnemen. Het afvoeren van warmte aan de achterkant van de panelen helpt ook de zonnepanelen beter te werken, omdat ze minder heet worden. De elektriciteit die nodig is voor de warmtepomp wordt door de zonnepanelen opgewekt.

Vergeleken met een lucht/water warmtepomp is een goed ontworpen warmtepomppaneelsysteem energiezuiniger, omdat er geen ontdooicyclus nodig is. Er zijn ook geen draaiende delen buiten je huis, dus heb je daar geen last van geluid. Vergeleken met een bodem/water warmtepomp is het warmtepomppaneel iets minder efficiënt, vooral omdat het geen passieve koeling kan doen. Maar een warmtepomppaneel is een goed alternatief als een bodemwarmtepomp niet kan.

Hoge temperatuur warmtepomp

Een redelijk nieuwe ontwikkeling is de hoge temperatuur warmtepomp. Deze kan water tot wel 70 graden Celsius opwarmen. Hierdoor is het niet nodig om je afgiftesysteem aan te passen als je je woning zonder aardgas wilt verwarmen. Het rendement (de SCOP) is alleen wel een stuk lager dan een lage temperatuur warmtepomp. Dit zorgt voor meer stroomverbruik voor het verwarmen van de woning.

Een warmtepomp installeren: hier moet je op letten

Of een warmtepomp een goede stap is in het verduurzamen van jouw huis, hangt van verschillende dingen af. Hieronder zetten we alles waar je op moet letten voor je op een rij. 

Heb je een vraag over een warmtepomp? Onze experts denken graag gratis met je mee. Neem contact op en stel je vraag aan één van onze onafhankelijke adviseurs.

Een warmtepomp installeren met zonnepanelen

Een warmtepomp zorgt ervoor dat je minder of helemaal geen aardgas hoeft te verbruiken in huis. De warmtepomp zelf gebruikt wel elektriciteit om je huis te verwarmen. Als je ook zonnepanelen hebt, kan je nog voordeliger verwarmen als de zon schijnt omdat je dan geen elektriciteit meer van het stroomnet hoeft af te nemen. Ook is het duurzamer, omdat je de energie lokaal op kan wekken. Een goede combinatie dus!

Combineren met zonnecollectoren

Een warmtepomp kan goed werken met zonnecollectoren (vacuümbuis) om warm water te maken. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp minder vaak hoeft te werken in de zomer en winter. Vooral bij een lucht/water warmtepomp is dat handig, omdat de lucht in de winter koud is en de warmtevraag dan het hoogst is. In de zomer kunnen zonnecollectoren makkelijk 80 graden Celsius in het boilervat opslaan. Dan hoeft de warmtepomp bijna niet aan.

In de winter kunnen de zonnecollectoren het water in het vat op een heldere dag makkelijk tussen de 15 en 25 graden Celsius krijgen. Schijnt de zon fel? Dan kan het zelfs nog warmer worden. De warmtepomp hoeft dan niet veel bij te verwarmen, omdat je huis met lage temperatuurverwarming wordt verwarmd. Hij verbruikt dan minder elektriciteit, en dat is goed voor het milieu en je energierekening.

Een warmtepomp installeren is de laatste stap

Wil je je huis aardgasvrij maken, dan is een warmtepomp vaak de laatste stap. Zorg er altijd eerst voor dat je huis goed geïsoleerd is en goede ventilatie heeft. Kijk daarna of een lage temperatuurverwarmingssysteem in je huis kan, zoals vloerverwarming of lage temperatuur radiatoren. Als je dat alles hebt gedaan, kan je een warmtepomp installeren.

Eerste stap: Minder warmte verliezen

Als je minder warmte verliest, heb je ook minder energie nodig om te verwarmen. Het is dus belangrijk je huis goed te isoleren. Als je dit goed doet, heeft je huis maar weinig energie nodig om warm te worden. Onze onafhankelijke adviseurs denken graag gratis met je mee over hoe je je huis het beste kan isoleren. Denk aan het isoleren van je vloer, dak of gevel.

Tweede stap: Kies je warmteafgiftesysteem

Kies daarna een verwarmingssysteem. Voor een duurzaam huis zonder aardgas is lage temperatuurverwarming (zoals vloerverwarming) nodig. Lage temperatuurverwarming verwarmt je huis met maximaal 55 graden Celsius, terwijl gewone radiatoren vaak 60 tot 85 graden nodig hebben. Dit zorgt ervoor dat de warmtepomp minder hard hoeft te werken en langer meegaat. Goede systemen voor lage temperatuurverwarming zijn:

• Vloerverwarming
• Wandverwarming
• Lage temperatuur radiatoren
• Lage temperatuur convectoren

Laat je goed adviseren over het verwarmingssysteem, zodat het zo goed en zuinig mogelijk werkt. Onze onafhankelijke adviseurs denken graag met je mee!